به گزارش اختر شرق و به نقل از ایرنا؛ پس از چند سال از آغاز طرح ساماندهی رودخانه کشف‌رود، مدیریت این پروژه بزرگ در سال ۱۳۹۸ به شهرداری مشهد واگذار شد و باوجود موفقیت‌های فراوان در آزادسازی بخش عمده حریم، برچیدن بسیاری از دستگاه‌های پمپاژ آب در منطقه، ساخت پنج تصفیه‌خانه و جلوگیری از تخلیه فاضلاب شهری در این رودخانه بازهم مطابق گزارش‌های رسمی هزاران هکتار زمین کشاورزی با فاضلاب و پساب‌های شهری و صنعتی آبیاری می‌شود.

از درختکاری ۲۴۵ هکتار از زمین‌های حریم رودخانه کشف رود تا در دست‌ساخت بودن ۲ تصفیه‌خانه فاضلاب با اعتبارات سنگین ازجمله اقدامات جاری برای ساماندهی قطعی کشت و کار و مدیریت فاضلاب در این پهنه طبیعی در کنار کلان‌شهر ۳.۸ میلیون نفری مشهد است.

امروز در نشستی به میزبانی دیوان محاسبات خراسان رضوی و نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی، مدیر گروه توسعه پایدار و امور فناوری سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: حوزه فعالیت این سازمان به‌عنوان یک دستگاه ترویجی و آموزشی تنها می‌تواند به کشاورزان در حوزه کشف رود توصیه نوع کشت نماید.

آفاق ارفع بیان کرد: درنهایت متخلفانی که اقدام به آبیاری با پساب یا فاضلاب کرده‌اند، به دستگاه قضایی معرفی‌شده‌اند که برخی به‌واسطه کشت معیشتی همچنان به فعالیت خود ادامه داده‌اند و درنهایت جهاد کشاورزی ارائه خدماتی نظیر نهاده یا معرفی به بانک برای تسهیلات را به متخلفان متوقف کرده است.

آبیاری هزاران هکتار زمین کشاورزی با پساب

مدیر طرح کشاورزی کشف رود در اداره جهاد کشاورزی مشهد نیز گفت: محدوده اراضی کشاورزی در محدوده کشف‌رود از پل شاهنامه تا چرمشهر چهار هزار و ۲۵ هکتار است.

احسان ضرابی گفت: به‌صراحت اعلام می‌کنیم برخلاف آنچه دیگران گفته‌اند هیچ الگوی کشتی برای آبیاری با فاضلاب وجود ندارد، چراکه آبیاری محصولات کشاورزی حتی از نوع غیرخوراکی با فاضلاب کنونی حاوی detergents یا همان شوینده‌ها و سفیدکننده‌های شیمیایی، خاک کشاورزی منطقه را از بین می‌برد.

وی گفت: البته در پهنه چهار هزار هکتاری منطقه ذرت علوفه‌ای، گندم و جو به‌صورت مخلوط با پساب‌های منطقه و آب‌های کشاورزی و چاه‌ها آبیاری می‌شود، الگوی کشت متغییر موجب شده ارائه آمار دقیق برای اعلام سطح زیر کشت ممکن نباشد.

مدیر طرح کشاورزی کشف رود ادامه داد: به‌واسطه انتقال آب کشف رود به حوزه‌های کشاورزی اطراف، حدود ۱۶.۵ هزار هکتار از اراضی اطراف مشهد نیز با مخلوط پساب‌ها و آب چاه و سطحی آبیاری می‌شوند.

پساب چرمشهر منبع سرطان در مشهد

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی نیز با اشاره به آلاینده‌های واردشده به کشف رود گفت: شهرک صنعتی چرمشهر مشهد عمده‌ترین عامل آلایندگی کشف رود است، هرچند ورودی پساب این مجموعه به کشف رود ۳۰ لیتر بر ثانیه است و شاید در مقایسه با دبی (حجم جریان) چند صد لیتر بر ثانیه کشف رود اندک باشد، اما بالاترین سهم آلایندگی را دارد.

علیرضا طاهری بابیان اینکه پساب چرمشهر منبع سرطان در مشهد است، عنوان کرد: باید هر چه زودتر ساخت تصفیه‌خانه اختصاصی آن تکمیل شود، شرکت شهرک‌های صنعتی استان باید به فکر مدیریت این مسئله باشد.

وی به ساخت تصفیه‌خانه سپتاژ به‌وسیله شهرداری مشهد اشاره کرد و گفت: فاضلاب انسانی سطح شهر اکنون به‌وسیله ۴۰۰ دستگاه تانکر جمع‌آوری می‌شود و این تصفیه‌خانه محل دفع فاضلاب انسانی شهر خواهد بود که مدیریت شهری علاوه بر ساماندهی ناوگان فاضلاب باید تکمیل این تصفیه‌خانه را نیز تسریع کند.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی به فعالیت کشاورزی و حقابه آبا و اجدادی کشاورزان در سه روستای حاشیه کشف‌رود اشاره و بیان کرد: پیشنهاد می‌شود برای انتفاع کشاورزان تصفیه‌خانه کوچکی ۳۰۰ لیتر بر ثانیه‌ای جهت مصرف پساب کشاورزی ساخته شود.

طاهری به کمبود بودجه برای ساخت تصفیه‌خانه اشاره کرد و گفت: ریشه حل مشکلات کشف رود کمبود اعتبار است و باید به‌صورت قانونمند و ساماندهی شده مثلث سرمایه‌گذاری بین بخش خصوصی و دو نهاد دولتی متولی و ناظر ایجاد کرد.

تخصیص ۵۳۰۰ میلیارد تومان اعتبار سفر رئیس‌جمهور به آب و فاضلاب مشهد

رئیس شرکت آب و فاضلاب مشهد نیز گفت: در حال حاضر ۸۲ درصد کلان‌شهر مشهد زیرپوشش شبکه فاضلاب است، رقمی که بالاتر از تهران باسابقه بیشتر در حوزه اتصال شبکه فاضلاب است.

حسین اسماعیلیان در تشریح اقدامات صورت گرفته، افزود: در حال حاضر حدود ۲۵۰ هزار مترمکعب فاضلاب تولیدی در مشهد جمع‌آوری می‌شود و پنج تصفیه‌خانه نیز باکیفیت‌های متفاوت این فاضلاب را در قالب پساب و مطابق استانداردهای تعیین‌شده در اختیار شبکه آبیاری قرار می‌دهند.

وی هزینه احداث تصفیه‌خانه معمولی فاضلاب را هزار میلیارد تومان (یک‌همت) عنوان کرد و گفت: از هفت همت اعتبار مصوبات سفر فروردین‌ماه رئیس‌جمهور به وزارت نیرو در استان پنج میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان به شرکت آب و فاضلاب مشهد و طرح‌های کشف رود تخصیص‌یافته است.

کیفیت پساب سه تصفیه‌خانه مشهد قابل‌قبول نیست

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خراسان رضوی نیز با طرح پرسش‌هایی در این زمینه گفت: اصلاً سهم آب‌پایه برای رودخانه کشف رود چقدر است؟ این رودخانه فاقد دبی پایه است، مگر اینکه در فصول بارندگی و سیلاب‌ها شاهد جاری شدن آب در این رودخانه باشیم.

مهدی اله پور عنوان کرد: در دیگر فصول غیر بارانی سال، پساب‌های شهری و یا آب حاصل از زه کشی خیابان‌ها و دیگر پساب‌ها جریانی از پساب را در این رودخانه جاری می‌کند، شرکت آب منطقه‌ای باید در این خصوص به‌دقت میزان آب کشف رود را تعیین کند.

وی به وضعیت تصفیه‌های منطقه پرداخت و بیان کرد: اتصال تصفیه‌خانه توس به پرکندآباد ۲ موجب شد، آب پرکندآباد که پیش‌تر قابل‌قبول بود مطابق شاخص‌های زیست‌محیطی همچنان آلاینده باشد.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خراسان رضوی ضمن انتقاد از عملکرد شرکت شهرک‌های صنعتی خراسان رضوی در عدم ایجاد تصفیه‌خانه‌های مناسب برای زیرمجموعه‌های خود گفت: اگر امروز نیز تصفیه‌خانه‌ای با ظرفیت هزار مترمکعب احداث می‌شود باید مطابق چشم‌انداز تولید پساب در همان منطقه برای سال ۱۴۱۰ خورشیدی باشد.

اله پور گفت: متأسفانه از میان پنج تصفیه‌خانه موجود در مشهد فقط پساب خروجی دو واحد وضعیت مطلوب یا قابل‌قبول دارد، علاوه بر بررسی خروجی تصفیه‌خانه‌ها، در ۱۰ نقطه آب کشف رود را در فصول مختلف بررسی می‌کنیم.

وی گفت: طی سال‌های قبل کل مسیر کشف رود منطقه حفاظت‌شده زیست‌محیطی اعلام‌شده است و همین موضوع دست ما و دستگاه‌های متولی ساماندهی کشف رود را بسته است، حال‌آنکه به‌طور اصولی کشف رود و پهنه یادشده هیچ کارکرد زیست‌محیطی ندارد.

ورود کمیسیون اصل نود به کشت محصولات کشاورزی با فاضلاب کشف رود

نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون اصل ۹۰ نیز گفت: موضوع فاضلاب و پساب و کشت محصولات کشاورزی با آن در مشهد، اکنون به‌عنوان یک شکایت در کمیسیون اصل ۹۰ مجلس در حال پیگیری است.

حجت‌الاسلام نصرالله پژمان فر به سوداگری برخی برای استفاده از پساب کشف رود اشاره کرد و افزود: مسئولان سازمان غذا و دارو باید گزارش دهند که صیفی‌جات محصول زمین‌های کشف رود چه وضعیتی دارد، به‌صورت رسمی اعلام کنند آیا تولید این محصولات با پساب دارای آلودگی است یا خیر و این ابهام را رفع کنند.

وی اظهار کرد: همچنین جهاد کشاورزی کاملاً شفاف سطح زیر کشت زمین‌های مشروب با پساب کشف رود و یا مناطقی که این آب را تا ۶۰ کیلومتر منتقل می‌کنند را شناسایی و تعیین حدود کند.

عضو کمیسیون اصل ۹۰ گفت وزارت نیرو اعلام کند، چه مقدار از فاضلاب و پساب‌های مشهد به تصفیه‌خانه‌ها می‌رود و پساب‌های خاص صنعتی و بیمارستانی مشهد چه میزان است و وضعیت تصفیه آن‌ها چگونه است؟

وی ضمن اعلام پیگیری بابت راه‌اندازی تصفیه‌خانه‌ها به‌خصوص سپتاژ در مشهد گفت: یکی از مواردی که باید توسط شهرداری انجام می‌شد، نصب جی.پی. اس روی ناوگان حمل فاضلاب شهری بود، باید مشخص شود فاضلاب انسانی کجا جمع‌آوری می‌شود و مسیر تخلیه کجاست.

پژمان فر تصریح کرد: کمیسیون اصل ۹۰ و دیوان محاسبات به‌صورت تنگاتنگ به دنبال ارائه گزارشی از وضعیت زمین‌ها و محصولات و سبزی‌های تولیدشده با آب آلوده هستند تا درنهایت به وزیر کشور این گزارش ارائه شود، در این میان شرکت آب منطقه‌ای، دانشگاه علوم پزشکی، ادارات کل محیط‌زیست و استاندارد و آب و فاضلاب مشهد باید پاسخگوی وظایف محول شده باشند.

وی دستور کار جلسه آینده پیگیری وضعیت کشف رود را ارائه گزارش کامل از دستگاه‌های متولی اعلام کرد و گفت: علاوه بر دانشگاه علوم پزشکی، اداره کل استاندارد، شرکت شهرک‌های صنعتی و سازمان صنعت، معدن و تجارت باید در حوزه وظایف خود ازجمله آلودگی محصولات کشاورزی، میزان آلایندگی خروجی تصفیه‌خانه‌ها و ایجاد تصفیه‌خانه‌ها برای مراکز صنعتی گزارش لازم را ارائه کنند.

طی دو دهه اخیر رودخانه کشف‌رود مشهد به خاطر تجاوز به حریم محیطی و بی‌اعتنایی نسبت به آن و سرازیر شدن فاضلاب‌های آلوده صنعتی، کارگاه‌های محلی و خانگی به بستر آن دستخوش تغییرات ویرانگر زیست‌محیطی شده است.

آبیاری زمین‌های کشاورزی واقع در اطراف کشف‌رود با آب آلوده نیز از معضلات بهداشتی آن محدوده است.

شعبه‌ای از کشف‌رود از کوه‌های هزار مسجد و شعبه دیگر آن از کوه‌های بینالود سرچشمه گرفته و از شمال شهر مشهد عبور می‌کنند.

این رود ۲۹۰ کیلومتری که پرآبی آن هم‌اینک تنها در خاطره‌ها باقی‌مانده است از غرب به شرق جریان دارد و پس از ادامه مسیر در محل پل‌خاتون به رودخانه هریرود می‌پیوندد و ازآنجا به بعد تجن نام‌گرفته و به‌سوی ترکمنستان ادامه می‌یابد و در انتهای مسیر طبیعی خود در ریگزارهای کشور همسایه فرو می‌رود.