استاد معماری دانشگاه حکیم سبزواری به مغفول ماندن هویت در بناها و آثار تاریخی سبزوار تأکید کرد.
به گزارش اختر شرق؛ محمود رضا سلیمانی در کارگاه آسیب‌شناسی و ظرفیت سنجی اماکن و بناهای تاریخی سبزوار که در محل سالن آمفی‌تئاتر دانشکده نفت و پتروشیمی با حضور علاقه‌مندان به آثار میراثی برگزار شد، گفت: بحث هویت در بناهای تاریخی یک شاخصه اجتماعی و شهروندی است. بناهای تاریخی جزء برون دادهای یک هویت است، هویتی که ما اصالتاً هنوز نمی‌دانیم چیست.
وی افزود: قبل از اینکه به پایداری به مسائل فرهنگی، حفظ آثار و احیای بناهای تاریخی بیندیشیم باید هویت مداری و پایداری هویت و ارزش‌های والای این مقوله در ما تبیین شود.
سلیمانی اظهار کرد: در اینکه هنوز اساساً هویت ناشناخته مانده، باید گفت که بعضی‌ها فکر می‌کنند که هویت یعنی هر آنچه مربوط به گذشته است و بعضی‌ها نیز گمان می‌کنند هویت یعنی نبش قبر کردن گذشته. درصورتی‌که هویت یک رفتار بر مبنای انسان بااخلاق ایرانی است که توأم با دو گزینه اخلاق و خرد است.
رئیس سابق اداره میراث فرهنگی و گردشگری سبزوار ادامه داد: اگر اخلاق و خرد سازگاری و هم‌نشینی باهم نداشته باشند عاری از هویت می‌شوند برای اینکه این هویت‌ها جا بیفتد نیاز به زیرساخت عمیق دارد که از طریق دستگاه‌هایی چون آموزش‌وپرورش، دانشگاه‌ها، شهرداری، بهزیستی، موزه شهر و … باید فراهم شود تا از منتهای دلسوزی و آگاهی روی هویت سرمایه‌گذاری دانشی و زمانی داشته باشند.
وی یادآور شد: هویت یک گزینه منحصربه‌فرد است که فرآیند آن در دانش بومی، ملی و دانش بین‌المللی پایدار شده و حرکت می‌کند بنابراین زیرساخت‌های بناها و آثار تاریخی، مشاهیر، میراث فرهنگی، معنوی، طبیعی به این برمی‌گردد که ما با هویت چه ارتباط برقرار کرده و برای چرایی و چگونگی هویت در درون بافت فرسوده، خانواده، اجتماع و غیره چه کرده‌ایم.
وی در پاسخ به اینکه برای هویت بخشی باید مطالبه عمومی صورت گیرد اظهار کرد: مطالبات اگر سوی اقتصادی داشته باشد ما از آن فاصله خواهیم گرفت. این مطالبات اگر از مبنای هویت برخوردار باشد در کالبد اقتصاد فرهنگی خود را نشان می‌دهد که این پایدار است هویت یک ثروت است کسی که فکر می‌کند ثروت یعنی اسکناس، از اقتصاد چیزی نمی‌فهمد.
سلیمانی اضافه کرد: بر اساس این هویت می‌توان مطالبات اقتصادی، کار، گردش پول و گردش گردشگری را تعریف کرد. چیزی که امروزه بیش از گذشته به چشم می‌خورد؛ اما به هراندازه شما از پله سوم شروع کنید و بنای تاریخی را به رستوران تبدیل کنید و این تفکر که صرفاً این مجموعه با قلیان گردانده می‌شود هویت بخشی را از بنا گرفته‌اید اما اگر آن بنای تاریخی از همان ابتدا از روزنه و دریچه هویت بیرون آید از همان ابتدا در نظر مردم اهمیت پیدا می‌کند و این تقدس برای ما اقتصاد فرهنگی است که این موضوع نه‌تنها به پایداری آثار تاریخی کمک می‌کند بلکه گسترش و زمینه دریافت‌ها و حرکت اقتصاد و پول را فراهم می‌کند.
وی گفت: اگر امروز شاخصه تعداد بناهای تاریخی ما ازیک‌طرف در حال افزایش و از جهتی به فروکاست می‌رسد چون بناهای تاریخی از جنبه اقتصادی صرف به آن نگاه می‌شود نه اقتصاد فرهنگی.
در ادامه این جلسه رئیس کمیته فرهنگی، اجتماعی و گردشگری شورای اسلامی شهر سبزوار به اهمیت بناهای تاریخی تأکید و اظهار کرد: اعتقاددارم راه‌حل نجات کشور موضوع گردشگری است فعالیت در این حوزه اگر پررنگ باشد می‌توان به مشکلات اقتصادی که کشور با آن درگیر است فائق آییم.
مسعود پسندیده بابیان اینکه مهم‌ترین موضوع در گردشگری بحث مطالبه گری است، گفت: گردشگری باید تبدیل به مطالبه عمومی شود. آسیب‌هایی که امروز به بناهای تاریخی وارد می‌شود در اثر نبود قانون‌های حمایت‌کننده و بازدارنده است. شهرداری می‌تواند گرداننده اصلی خانه‌های تاریخی باشد اگر نگاه شهرداری به این قضیه مثبت باشد نه‌تنها جلو تخریب خانه‌های تاریخی سبزوار گرفته می‌شود بلکه الزام برای مالک ایجاد می‌شود تا اگر خانه تاریخی را خراب کرد عین به‌عین آن را بسازد. قانونی که در سال ۱۳۴۶ تصویب‌شده اما در سبزوار اجرائی نمی‌شود.
وی رها کردن تپه باستانی سبزوار را از بی‌مهری‌های مسئولان میراثی بیان کرد و افزود: در بسیاری از شهرها اماکن باستانی را کاوش می‌کنند تا به اثر تاریخی برسند اما در این شهرستان در تپه‌ای با قدمت شش هزار سال قبل از میلاد، مهر حکومتی ۲۵۰۰ ساله از روی زمین پیدا می‌شود و نسبت به آن بی‌توجهی صورت می‌گیرد.
وی تصریح کرد: این تپه که توسط دکتر گاراجیان که هم‌اکنون در کشورهای شمال روسیه کار باستان‌شناسی می‌کند چند سال قبل در سبزوار مورد کاوش قرار گرفت. از آثار کشف‌شده در این تپه باستانی مشخص شد که در شش هزار سال قبل در سبزوار، کلونی به نام تمدن و شهر وجود داشته است اما این موضوع مورد کم‌لطفی مسئولان میراثی قرارگرفته به‌طوری‌که تپه باستانی سبزوار هم‌اکنون به حال خود رهاشده است.
پسندیده افزود: متأسفم که باید بگویم مناره مسجد افتخار در یک‌شب تخریب می‌شود و بعدازاینکه مورد اعتراض عمومی قرار می‌گیرد متوجه می‌شویم که میراث فرهنگی، دفتر امام‌جمعه و فرمانداری مجوز تخریب آن را صادر کرده‌اند. همچنین در اهمیت مناره خسروجرد باید گفت که این اثر تاریخی هم‌زمان با تخت جمشید توسط یک نفر به ثبت میراث می‌رسد اما هیچ بهره‌برداری از آن صورت نمی‌گیرد. تفکر بعضی‌ها این است که مناره خسروجرد یک کوره آجرپزی است. مقصر ما هستیم که با این مناره مانند یک کوره رفتار کرده‌ایم.
رئیس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری شورای اسلامی شهر سبزوار نگهداری از خانه‌ها و آثار تاریخی را منوط به مطالبه مردمی اعلام می‌کند و می‌گوید: مردم باید بخواهند تا در حوزه گردشگری اتفاق مثبتی رخ دهد اگر این موضوع اجرایی شود قطعاً نه‌تنها خانه‌ای تخریب نمی‌شود بلکه انقلاب بزرگی در حوزه گردشگری سبزوار انجام می‌شود.
خبرنگار: الهام شعبانی
