سرپرست معاونت صنایع‌دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی گفت: هنرمندان استان هشت میلیارد و ۷۵۰ میلیون تومان صنایع‌دستی و سوغات فروخته‌اند، به‌گونه‌ای که صنایع‌دستی مکمل گردشگری شده است.
به گزارش اختر شرق؛ خراسان رضوی یکی از استان‌های غنی درزمینهٔ هنرهای سنتی و صنایع‌دستی است که در کنار زیارت زمینه رشد گردشگری و توسعه پایدار اقتصادی را فراهم کرده و به حفظ و اشاعه ارزش‌های فرهنگی کمک می‌کند.
هنرهای سنتی و صنایع‌دستی راوی فرهنگ، هنر، تاریخ و صنعت مردم هر منطقه و هر کشور است، برخی بر این باورند ادامه حیات و رشد اقتصادی صنایع‌دستی وابسته به گردشگری است و صنایع‌دستی بخشی از صنعت گردشگری محسوب می‌شود.
هنرمندان، فعالان و کارآفرینان حوزه صنایع‌دستی که در بازارچه‌های صنایع‌دستی حضور داشتند، بهتر از هر فرد دیگری می‌توانند درباره این بازارچه‌های نوروزی اظهارنظر کنند.
هنر فرت‌بافی
کلثوم اندی، کارآفرین و معین اقتصادی در عرصه فرت‌بافی، دراین‌باره گفت: فرت‌بافی یکی از صنایع‌دستی است که در کاشان، یزد، اصفهان و خراسان بزرگ تولید و استفاده می‌شود، قدمت این هنر در خراسان رضوی به بیش از ۱۵۰ سال می‌رسد.
وی ادامه داد: مردم با دستگاه‌های پنبه‌ریسی ساده موجود پنبه‌های خود را تبدیل به نخ و از این نخ‌ها برای دوخت لباس و سایر وسایلی که از جنس پارچه بوده است، استفاده می‌کردند، این کار ادامه داشت تا اینکه دستگاه‌هایی ساخته و با استفاده از این دستگاه‌ها پارچه‌های متنوعی نیز تولید شد. از گذشته تا امروز نیز از این صنعت به‌عنوان فرت‌بافی یاد می‌شود و کاربردهایی چون تهیه پارچه، روسری، شال، حوله، لباس نوزاد، جاجیم، پادری، باند بیمارستانی و… دارد.
این هنرمند با اشاره به اینکه محصولات ما توسط خانواده‌های آسیب‌دیده اعم از زندانیان، خانواده‌های تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد تولید می‌شود و درآمد حاصل از فروش این محصولات نیز به این افراد داده خواهد شد، تصریح کرد: در حال حاضر بیش از دو هزار کارگاه در استان فعالیت دارد که در این کارگاه‌ها تعداد زیادی مشغول به کار هستند، به‌گونه‌ای که تنها دریکی از روستاهای تربت‌جام ۱۷۰۰ دستگاه فرت‌بافی فعال است و افراد زیادی در این پیشه مشغول به کار هستند.
هنر گوهرتراشی
از دیگر صنایع‌دستی رایج در خراسان رضوی که در جهان نیز شناخته‌شده، می‌توان به هنر گوهرتراشی اشاره کرد که در اشکال و برای استفاده‌های مختلفی به فروش می‌رسد.
فاطمه جعفری، کارآفرین حوزه گوهرتراشی که در شهرستان تربت‌جام فعالیت می‌کند، عنوان کرد: سنگ‌های موجود در صنعت گوهرتراشی از کوه‌های اطراف تربت‌جام بر اساس شناختی که از سنگ‌ها وجود دارد، استخراج می‌شود و از عقیق‌های استخراج‌شده در ساخت انواع زیورآلات، اشیای زینتی و تندیس‌ها استفاده می‌شود.
او در خصوص تاریخچه این هنر در تربت‌جام اظهار کرد: «این هنر به‌نوعی شغل و حرفه خانوادگی من محسوب می‌شود. از زمانی که در تربت‌جام ساکن شدم، با تحقیقی که در خصوص کوه‌های اطراف داشتم، متوجه شدم کوه‌های اطراف تربت‌جام غنی از سنگ‌هایی چون عقیق، کوارتز، آمیتیس و جاسپر است، ازاین‌رو به این حرفه مشغول شدم.»
جعفری ادامه می‌دهد: در حال حاضر در این حوزه کارگاه آموزشی دارم و خوشبختانه توانسته‌ام با کشف این نعمت از دل کوه برای افراد زیادی اشتغال‌زایی کنم و آن‌ها را به درآمدزایی برسانم.
او در خصوص نحوه شناخت سنگ‌ها تصریح کرد: با توجه به اینکه نحوه شناخت سنگ‌ها بیشتر با کسب تجربه امکان‌پذیر است، بنابراین افزایش تجربه در این حوزه کشف و شناخت سنگ‌ها را به‌راحتی برای فرد فراهم می‌کند.
این کارآفرین حوزه گوهرتراشی ادامه می‌دهد: برای تشخیص اصل بودن سنگ عقیق یکی از متداول‌ترین روش‌ها این است که ببینیم آیا نور را از خود عبور می‌دهد یا خیر، دومین روش نیز این است که سنگ‌های ساخت بشر یکدست است اما سنگ‌های طبیعی یکدست نیست.
جعفری در خصوص استقبال مردم از این هنر می‌گوید: مردم از گذشته سنگ‌های عقیق یمن و یشم که تک‌رنگ و بدون رگه بود را می‌شناختند و به سراغ آن می‌رفتند اما در حال حاضر مردم از همه نوع سنگ استقبال کرده و زیبایی طبیعی آن را می‌بینند چراکه برخی از افراد به خواص این سنگ‌ها که یک نعمت الهی است، پی برده‌اند.
او یادآور می‌شود: هر یک از سنگ‌ها خواص و انرژی‌های منحصربه‌فردی دارد و برای درمان بیماری‌های مختلفی استفاده می‌شود، به همین دلیل است که مردم کشورهای اروپایی از سنگ‌ها برای درمان بیماری و جذب انرژی کمک می‌گیرند.
هنر چرم‌دوزی
چرم‌دوزی یا سراجی یکی از انواع صنایع‌دستی ایران است که از دیرباز در مناطق مختلف کشور رونق داشته و تأمین‌کننده نیازهای مختلف مردم بوده است. امروز در چرم‌سازی صنعتگران پس از دباغی پوست به ساخت انواع کیف‌های چرم مردانه و زنانه، کمربند، کفش‌های چرم و… می‌پردازند.
تاریخ دقیقی از پیدایش صنعت چرم در ایران وجود ندارد اما با استناد به تحقیقات و مطالعات باستان‌شناسی می‌توان چنین گفت که از ۱۵۰۰ سال پیش از میلاد، ایرانیان از پوست و چرم به‌عنوان پوشش استفاده می‌کردند. در آن دوران بیشتر برای زین اسب، زره جنگی و مواردی از این حیث که نیازمند استحکام بیشتری بوده، این ماده مورداستفاده قرار می‌گرفته است.
چرم‌دوزی یا سراجی یکی از انواع صنایع‌دستی در ایران بوده که از دیرباز در مناطق مختلف کشور رونق داشته و تأمین‌کننده نیازهای مختلف مردم بوده است، امروزه در چرم‌سازی، صنعتگر پس از دباغی پوست به ساخت انواع کیف‌های چرم مردانه و زنانه، کمربند، کفش‌های چرم می‌پردازد.
همچنین فاطمه محمدی هنرمند فعال در عرصه چرم‌دوزی می‌گوید: حرفه چرم‌دوزی سنتی یا سراجی یکی از صنایع‌دستی ایران به‌ویژه مشهد است که ماده اولیه آن یعنی چرم در دباغی پوست خام جانوران و به‌ویژه گاو به دست می‌آید، فرایند دباغی پوست فسادپذیر را به یک ماده طبیعی پایدار، دائمی و انعطاف‌پذیر و برای کاربردهای گوناگون تبدیل می‌کند.
او با اشاره به اینکه این صنعت برای بسیاری از افراد اشتغال‌زایی کرده است، می‌افزاید: در حال حاضر کارگاه‌های چرم‌دوزی زیادی در سطح مشهد فعال است که افراد زیادی در آن مشغول به کار هستند و به‌واسطه این صنعت امرارمعاش می‌کنند.
محمدی تصریح می‌کند: برخی از این صنایع‌دستی نفیس در مسیر فراموشی گام برمی‌دارد و کارگاه‌های تولیدی آن تعطیل‌شده است، امید است که با توجه و حمایت مردمان ایران‌زمین از حوزه صنایع‌دستی بتوان از فراموشی آن جلوگیری شود و این صنایع نسل به نسل به آیندگان منتقل شود، برپایی نمایشگاه‌ها در موارد تأثیرگذار خواهد بود.
وی تأکید کرد: البته تنها برگزاری نمایشگاه کافی نیست و کیفیت نیز در این امور بسیار مؤثر است و باید از ظرفیت تمام هنرهای صنایع‌دستی شهرستان‌های خراسان رضوی استفاده شود.
فروش نوروزی بیش از ۸ میلیاردی صنایع‌دستی و سوغات در خراسان رضوی
سرپرست معاونت صنایع‌دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی به نقش بازارچه‌های نوروزی در رونق صنایع‌دستی اشاره می‌کند و می‌گوید: فروش نوروزی بیش از ۸ میلیارد تومانی صنایع‌دستی و سوغات در خراسان رضوی از ایجاد ۵۴۸ غرفه در ۴۸ بازارچه حاصل‌شده که ۶۲۰ هنرمند در ۴۲ رشته فعالیت داشته‌اند.
رضا ابراهیم‌نیا ادامه می‌دهد: طی این ایام زیورآلات، فیروزه‌کوبی، دست‌بافت‌ها به‌خصوص گلیم و فرت، سنگ‌تراشی‌های هر کاره و گوهرسنگ‌ها بیشترین میزان فروش و استقبال مردمی را داشتند.
سرپرست معاونت صنایع‌دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی تصریح می‌کند: از بین ۳۳ شهرستان در سطح استان ۲۲ شهرستان که توجیه‌پذیری بیشتری درفروش صنایع‌دستی داشت، در تأسیس بازارچه استفاده شد، همچنین میزان استقبال مردم با توجه به فراهم نبودن امکانات سفر طی دو سال اخیر امسال بسیار خوب بود.
ابراهیم‌نیا بابیان اینکه یک جنبه مهم فروش و رونق صنایع‌دستی به گردشگری مربوط است، قطعاً در مناطقی که گردشگری فعال‌تر باشد، رونق فروش، آموزش صنایع‌دستی و توجه به فراگیری هرکدام از آن نیز بیشتر خواهد بود، خاطرنشان کرد: برنامه‌ریزی ما در خصوص میزان استقبال مردم ایجاد حدود ۳۰۰ غرفه بود اما تعداد تقاضاها از حد تصور ما بیشتر شد و عدد غرفه‌ها به عدد ۵۴۸ مورد رسید.
سرپرست معاونت صنایع‌دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی در پایان خاطرنشان کرد: در خراسان رضوی از ۲۹۴ رشته در حوزه صنایع‌دستی ۸۵ رشته فعال وجود دارد، از این تعداد حدود ۲۲ رشته از رشته‌های بومی استان است که در اولویت برنامه‌ریزی و حمایت‌های ما قرار دارند.
