با فروپاشی شوروی سابق و جدایی جمهوریهای تازه استقلالیافته در ابتدای دهه ۷۰ و توسعه روابط اقتصادی و فرهنگی بین دو کشور همسایه ایران و ترکمنستان سال ۱۳۷۰ ابتدا مرز باجگیران و بعد مرز سرخس و سپس دیگر نقاط مرزی با ترکمنستان گشوده شد.
با فروپاشی شوروی سابق و جدایی جمهوریهای تازه استقلالیافته در ابتدای دهه ۷۰ و توسعه روابط اقتصادی و فرهنگی بین دو کشور همسایه ایران و ترکمنستان سال ۱۳۷۰ ابتدا مرز باجگیران و بعد مرز سرخس و سپس دیگر نقاط مرزی با ترکمنستان گشوده شد.
به گزارش اختر شرق؛ آن زمان به دلیل مشکلات اقتصادی پس از استقلال ترکمنستان و تأکید بر توسعه روابط دو کشور، کشورهای ایران و ترکمنستان توافق کردند پل مرزی دوستی بین دو کشور در مرز سرخس ایجاد شود.
در گزارش روزنامه خراسان آمده است: بر اساس توافق دو طرف، پل فلزی با پایههای فلز و بتن مسلح در مرز سرخس و در سال ۷۲ روی رودخانه مرزی هریرود- سرخس و با هزینه کشور ایران ساخته و افتتاح شد که بهرهبرداری از آن بهصورت مشترک انجام و تأمین و نگهداری آن تاکنون توسط دولت ایران پرداختشده است.
گرچه همان روزهای آغازین بهرهبرداری از این پل فلزی که یکبانده و بر اساس اضطرار باوجود سیلابهای خروشان هریرود ساختهشده بود، ضرورت احداث پلهای بتنی و ریلی را در آینده اجتنابناپذیر کرده بود اما هرچه بود پل فلزی دوستی سرخس در تسهیل تردد مسافر و تبادل کالا موفق عمل کرده بود.
مدتی بعد با افتتاح پل ریلی همزمان با افتتاح راهآهن بینالمللی مشهد – سرخس- تجن مقدار زیادی از مبادلات تجاری از طریق این پل کاسته و به پل ریلی مشترک منتقل شد اما با توجه به یکطرفه بودن پل فلزی، ساخت پل دیگر برای تردد ناوگان جادهای بین دو کشور همچنان ضروری بود و کار تردد مسافر و ترانزیت و کالا همچنان تاکنون از این پل فلزی صورت میگیرد تا اینکه دو دولت توافق کردند پل بتنی جادهای جدیدی ساخته شود اما درباره تخریب پل فلزی فعلی که به «پل دوستی» هم معروف است در پروتکل ساخت پل بتنی توافقی بین دو کشور صورت نگرفته بود و در بهمنماه ۹۶ سومین پل مرزی بین دو کشور که همین پل بتنی جدید سرخس است به اتمام رسید و آماده بهرهبرداری شد.
دولت ایران که به دنبال توسعه روابط بود از بهمنماه ۹۶ تاکنون بارها از کشور همسایه ترکمنستان خواسته است که پل جدید مشترک افتتاح شود اما دولت ترکمنستان به دلایل اعلامنشدهای از بهرهبرداری پل جدید طفره میرود و امتناع میورزد و بر تخریب پل اولیه فلزی که ایران ساخته، اصرار دارد.
از سوی دیگر در شرایط فعلی تردد روزانه کامیونها از مرز سرخس کاهش چشمگیری داشته است بهطوریکه برخی روزها تردد کامیونها از تعداد انگشتان یکدست تجاوز نمیکند و حتی دورقمی نمیشود و با روزهای آغازین باز شدن مرز کشور ترکمنستان که روزانه همزمان با شبانهروزی شدن گمرکات دو کشور تردد کامیونها از این پل به صدها کامیون میرسید اصلاً قابلمقایسه نیست.
«رجبی مقدم» فرماندار در پاسخ به خراسان رضوی درباره علت تأخیر افتتاح پل مرزی دوم «سرخس» در مرز ایران و ترکمنستان گفت: پل ازنظر اجرایی تکمیل و جلساتی برای افتتاح آن بین دو کشور برگزارشده است. در کمیسیون مشترک دو کشور نیز که با حضور آقای اسلامی وزیر مسکن و شهرسازی بهعنوان رئیس ایرانی کمیسیون مشترک دو کشور در عشقآباد در ۲۴ مهر برگزار شد توافق شد که ظرف مدت یک ماه پل افتتاح شود. بههرحال پروتکلهای بهرهبرداری و مالی بین دو کشور باید کارهایش انجام شود که مشکل خاصی نیست و هماهنگیهایی بین دو کشور شده که مقامات در چه سطحی برای افتتاح بیایند.
تاریخ دقیقی برای تخریب پل قدیمی تعیین نشده است
نماینده مردم فریمان، سرخس احمدآباد و رضویه هم به خراسان رضوی گفت: در کمیسیون اخیر مشترک اقتصادی دو کشور که در عشقآباد برگزارشده حضورداشته است.
سید احسان قاضیزاده هاشمی افزود: در حال حاضر بیش از یک سال و نیم از ساخت پل جدید میگذرد و تخریب پل قدیم با تأکید طرف مقابل صورت میگیرد تا جایی که مطلع هستم تاریخ دقیق این موضوع تعیین نشده و قرار شده از طریق مراجع دیپلماتیک یعنی وزارت خارجه صورت بگیرد. این جمعبندی بود و سطح مقامات به توافق دو طرف برمیگردد.
طی ۲ مرحله در ۲۴ مهر و ۲۴ آبان برای افتتاح پل توافق شده بود
مدیر پایانه مرزی سرخس نیز در این زمینه گفت: طی دو مرحله در ۲۴ مهرماه و ۲۴ آبان ماه بین دو کشور توافق شده بود که پل مرزی بتنی افتتاح شود اما طرف ترکمنی برای افتتاح حضور نیافت.
مجتبی سرگلزایی افزود: با افتتاح و بهرهبرداری از پل بتنی جدید مرزی سرخس شاهد افزایش تردد ناوگان ترانزیت به آسیای میانه خواهیم بود و توسعه و رونق اقتصادی منطقه و ساکنان سرخس را به دنبال دارد و پل آماده افتتاح و بهرهبرداری است.
وی افزود: طول پل ۹۸ متر و عرض آن ۱۵ متر و ۱۰ سانتیمتر با ظرفیت مجاز ۹۶ تن در دو مسیر بهصورت رفتوبرگشت است که در سال ۹۴ کلنگ زنی آن آغاز شد و پس از دیوارکشی، نصب تجهیزات مرزی و جاده منتهی به پل به طول ۹۰۰ متر از ورودی پایانه مرزی و سایر ملزومات برای استفاده از پل توسط سازمان راهداری و حملونقل جادهای کشور در بهمنماه ۹۶ به اتمام رسید و هزینه ۱۳ میلیارد تومانی آن بهصورت مشترک از طرف دو کشور ایران و ترکمنستان تأمین و پرداختشده و از آن زمان تاکنون متوقف حضور مقامات دو کشور برای افتتاح است.
مدیر پایانه مرزی سرخس تأکید کرد: حملونقل و ترانزیت جادهای از مرز سرخس همچنان با استفاده از پل فلزی که همزمان با افتتاح مرز سرخس توسط وزارت راه و ترابری وقت کشورمان ساختهشده و تأمین و نگهداری و هزینههای آن توسط ایران به انجام رسیده و بهرهبرداری آن بهصورت مشترک بین دو کشور بوده و همچنان در حال انجام است.